Voor de dienst van zondag Biddag, 15 maart
Mededelingen
De eerste mededeling:
Zoals u weet / jullie weten zijn er een aantal weken geen samenkomsten op zondag. Dat heeft natuurlijk te maken met het Coronavirus.
Het moderamen kiest hiervoor om te voorkomen dat er besmettingen zouden kunnen plaatvinden in een van onze kerkdiensten. Het is natuurlijk niet gezegd dat dat zou gebeuren, maar we willen de mogelijkheid zoveel mogelijk uitsluiten.
Daarmee sluiten we ons aan bij een landelijke aanbeveling om bijeenkomsten die niet echt nodig zijn, af te gelasten. Weliswaar gaat dat over bijeenkomsten voor honderd personen of meer, maar wij vinden het toch belangrijk om daaraan mee te doen. Om zo onze verantwoordelijkheid te nemen, voor onszelf en voor anderen, om de verspreiding van het Coronavirus te beperken.
Ds Tjalling Huisman zal, voor zover dat lukt, elke dag een korte gedachte op de website www.pknvredekerkmaarland.nl zetten.
Op zondagen zal er een korte kerkdienst, vergelijkbaar met onderstaande, op de site komen.
Over de dienst
De Bijbelteksten van deze zondag zijn de teksten die in het leesrooster voor (afgelopen) woensdag – biddag staan aangegeven. We volgen vandaag dus niet de doorlopende Exoduslezing.
In het leesrooster staat bovenaan de pagina in het grote letters het woord Duurzaamheid.
Daar zal het dus over gaan.
Niet over hoe je dat kan doen: de Bijbel is geen handboek voor duurzaam leven. Maar wel over hoe je daarvoor inspiratie kunt vinden.
Het had in de uitleg van vandaag ook over het Coronavirus kunnen gaan.
Natuurlijk niet over praktische tips, ook die vind je elders wel. Maar wel over de vraag hoe je daartegenaan kunt kijken en mee om kunt gaan vanuit je geloof.Voor volgende week zal ik proberen daar iets over te schrijven.Eerst nu het gebed voor het lezen van de Bijbel.
Gebed
God die ons samenbindt, wij verstrooid – waar dan ook maar ieder voor zich en samen op zoek naar geloof en hoop en liefde die het houden. Laat ons niet los, maar schenk ons woorden van leven, woorden om van op te leven en door te geven, woorden die het houden, in Jezus.
Amen
Uitleg
Gemeente van Jezus Christus, ‘De aarde trouw zijn’- dat lijkt mij een belangrijk motto of streven als het gaat om duurzaamheid. Door duurzaam te leven bewaar je de aarde voor jezelf en voor de ander, voor de natuur en voor wie er na jou komt. Welke keuzes ieder van jullie daarbij maakt, daar ga ik niet over: het nieuws staat er bol van, tenminste – voordat het Corona-virus uitbrak.
Iedereen heeft wel een idee over hoe je duurzamer kunt leven, en ieder volge daarin z’n eigen geweten; ieder maakt z’n eigen keuzes. Ik kan daarin geen norm geven. Maar ik kan wel proberen te vertellen hoe Bijbel en geloof ons daarbij kunnen inspireren. Want geloven is niet een voorbereiding op later – op een zalig verblijf in de hemel.
Geloven is in de eerste plaats een weg ten leven vinden hier op aarde. Trouw aan de aarde zijn, zoals Jezus dat ook laat zien door zich te bekommeren om al het aardse.
Twee teksten hebben we voor vandaag om te overdenken. We beginnen met Prediker 2: 17 – 26
17Ik kreeg een afkeer van het leven. Elke bezigheid onder de zon ging me tegenstaan, want het is niet meer dan lucht en najagen van wind. 18Van alles waarvoor ik me had afgebeuld onder de zon kreeg ik een afkeer. Ik zou het moeten achterlaten voor mijn opvolger, 19en wie zou kunnen zeggen of hij wijs of dwaas zou zijn? Toch zou hij de macht verwerven over alles wat ik met mijn wijsheid had bereikt. Ook dat is enkel leegte. 20Vertwijfeling beving me over alles wat ik had verworven en waarvoor ik had gezwoegd onder de zon. 21Ook al is een mens bij alles wat hij heeft bereikt bekwaam te werk gegaan, met wijsheid en kennis van zaken, hij moet het iemand geven die er niets voor heeft gedaan. Ook dat is niets dan leegte en een uiterst kwade zaak. 22Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij moeizaam heeft verworven? Hij jaagt het na en zwoegt ervoor onder de zon, 23maar alle dagen van zijn leven brengen hem verdriet, alles wat hij onderneemt brengt hem niets dan smart. Zelfs ’s nachts vindt hij geen rust. Ook dat is leegte. 24Het is daarom nog maar het beste voor een mens dat hij zich aan eten en drinken te goed doet en volop geniet van alles wat hij moeizaam heeft verworven. En ook dat, zo heb ik ingezien, is in de hand van God. 25Want wie, zegt hij, kan zich te goed doen en genieten zonder dat ik ermee instem? 26Aan een mens die hem behaagt geeft hij wijsheid, kennis en vreugde, maar een zondaar legt hij een kwellende bezigheid op: een zondaar moet bezit vergaren voor een mens die God behaagt. Ook dat is enkel lucht en najagen van wind.
Prediker is soms, bij tijden mijn held geweest. Alles relativeert hij zo heerlijk. Dat kan een opluchting zijn, als je in een sfeer zit waar geloven zwaar en alomtegenwoordig is.
Prediker herinnert mij aan een uitspraak van mijn moeder: je leeft maar één keer! Ze vertelt er nooit bij wat dat betekent, maar de bedoeling is duidelijk: leef het leven!
En dat doet Prediker. Hij is van het goede leven. Je ziet ‘m zo zitten: glas wijn in de hand, lekker hapje erbij, comfortabel. Hij doet zo aards aan! Hij geniet ervan.
Dat laatste hoor ik mijzelf soms ook zeggen, bijvoorbeeld tegen iemand die op vakantie gaat: geniet ervan! Net zoals het tegen mijzelf wordt gezegd bij de kassa van de supermarkt of op een terrasje: geniet ervan! Het klinkt als een aansporing en als een allerhoogste goed: genieten! Maar ergens schuilt er dan vaak een ongemak in mij – bij dat genieten; en ook bij Prediker.
Prediker presenteert zichzelf als koning van Jeruzalem. Dat was hij niet echt, maar hij kruipt in de huid van.
De koning is iemand die veel heeft ondernomen, een echte ondernemer is hij dus. Hij heeft paleizen gebouwd en wijngaarden geplant. Tuinen en parken heeft hij aangelegd. Hij bezit grote hoeveelheden vee en goud en zilver, slaven en slavinnen. Hij heeft het genot gekend van vele, vele vrouwen. Hij heeft meer bezit verzameld dan iedereen, die voor hem in Jeruzalem heeft geregeerd. Ook veel wijsheid heeft hij vergaard.
Maar bezit en wijsheid, veel vrouwen en veel ondernemingen – zijn dat niet bij uitstek de status symbolen van zijn tijd? Is Prediker niet gewoon het alfa mannetje dat bovenop de apenrots zit?
Nou, het fijne van de Prediker is dat hij dat allemaal relativeert. Al die ondernemingen, al dat bezit – het houdt je maar uit je slaap – zelfs ’s nachts vind je geen rust! Ik denk dat dat iets is dat velen hem kunnen nazeggen. Prediker is niet zozeer trots of opschepperig over alles wat hij heeft bereikt, hij is vertwijfeld. Hij schrijft het zelf op: vertwijfeling beving mij. Ook die vertwijfeling is herkenbaar, jezelf aftobben over de vraag: ben ik zo niet helemaal verkeerd bezig? Juist zo’n vertwijfeling kan een motor zijn om het helemaal anders te gaan doen. Maar de vertwijfeling van Prediker heeft ook te maken met dat hij alles zal moeten achterlaten voor z’n opvolger; hij moet al z’n bezit geven aan iemand die er niets voor gedaan heeft. Wij zijn – meestal – juist blij wanneer er een opvolger is, als we een eigen bedrijf hebben. Dat dat wat je hebt opgebouwd, verder gaat. Maar bij Prediker lijkt dat niet het geval.
Wat ik bij Prediker steeds meer mis, dat is verbinding met anderen. Hij is zo vol van zichzelf en zijn vragen. En de anderen, de anderen lijken niet meer dan het decor van zijn rijkdom en zijn genot.
Of vergis ik mij, en is het alleen maar zijn stijl waaraan ik mij stoot? Helpt Prediker mij nu om trouw te zijn aan de aarde? Ik dacht altijd van wel, maar de afgelopen week ben ik teveel gestuit op een man die vooral zichzelf zoekt en te weinig verbinding met anderen.
We lezen uit Matteus 6: 19 – 23
19Verzamel voor jezelf geen schatten op aarde: mot en roest vreten ze weg en dieven breken in om ze te stelen. 20Verzamel schatten in de hemel, daar vreten mot noch roest ze weg, daar breken geen dieven in om ze te stelen. 21Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn.
22Het oog is de lamp van het lichaam. Dus als je oog helder is, zal heel je lichaam verlicht zijn. 23Maar als je oog troebel is, zal er in heel je lichaam duisternis zijn. Als het licht in jezelf verduisterd is, hoe groot is dan die duisternis!
Het is verleidelijk om Prediker te beoordelen op zijn oog – is het helder of troebel? Maar nee, niet doen! Misschien begrijp ik hem verkeerd! In ieder geval kan ik beter kijken naar de balk in mijn eigen oog. Met mijn eigen ogen heb ik moeite genoeg. Die vliegen heen en weer: dit wil ik wel, dat wil ik wel, status, bezit, genot; net als de koning in wiens huid Prediker kruipt.
Verzamel voor jezelf geen schatten op aarde, zegt Jezus. Verzamel schatten in de hemel. Die woorden lijken mij ver weg te voeren van de trouw aan de aarde. Geen schatten op aarde…. Heb ik net voor het eerst een huis gekocht, lees ik dit. Net te laat! De handtekening is al gezet.
Is het christelijke geloof dan een soort van boeddhisme? In het boeddhisme hecht je je niet aan bezit, status, genot; je doet aan onthechting. Dat is voor gewone mensen in het dagelijks leven lastig. Daarom is het klooster zo belangrijk in deze religie.
Wil Jezus ook zoiets? Dat je afziet van dat leuke servies, dat mooie huis, die snelle auto? Kan je beter gekleed gaan in afdragertjes, dan in de laatste mode? Betekent ‘schatten verzamelen in de hemel’ het doen van goede daden? Het opstapelen van vele goede daden. Nu hard werken en straks na dit leven genieten als een Prediker?
Zo wil ik het niet zien! Ik hecht aan de trouw aan de aarde. Een vlucht naar later, later in de hemel – ik denk dat dat niet is wat Jezus wil.
Maar hoe zit het dan? Misschien hebben die schatten in de hemel wel te maken met hoe je omgaat met elkaar en met de aarde. Misschien zijn die schatten wel: de verbinding tussen mensen, iets voor de ander overhebben, iets voor de aarde betekenen. Dat zijn dingen die het houden, zaken die eeuwigheidswaarde hebben. Paulus vat die dingen samen in het woord liefde.En over die liefde zegt hij: de liefde zal nooit vergaan. De liefde zal nooit vergaan.
Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn; zegt Jezus. Waar is je hart? Bij Prediker lijkt zijn hart te liggen bij genot. Maar nee! Begin ik weer te oordelen. Ik kan beter de vraag stellen: waar is mijn hart? Bij bezit of status of genot? Bij verbinding, iets voor de ander, iets voor de aarde? Het apocriefe boek Jezus Sirach zegt het mooi: Geef geld aan je broer en aan je vriend, laat het niet onder een steen wegroesten.
Maar hoe train ik mijn oog, zodat het helderder gaat zien? Ik denk dat dat een levenslange oefening is om te leren kijken; kijken niet naar wat ik kan winnen of verliezen. Maar om te leren kijken vanuit de bron van liefde die God is. Als je leert kijken vanuit die bron, dan word je oog helderder. Maar het is levenslange oefening.
Trouw aan de aarde. Volgens mij heeft dat meer te maken met schatten in de hemel dan met schatten op aarde. Eén van die hemelse schatten is duurzaamheid, iets doen voor de aarde en voor de ander die na jou komt. Welke keuzes je daarbij kunt maken – ieder kan daarin zelf beslissen. Zeker is dat het te maken heeft met waar je schat is, dat het te maken heeft met waar je oog zich op richt.
En Prediker?
Ach de liefde voor Prediker zal wel weer eens terugkomen. In ieder geval houdt Prediker mij – en hopelijk iedere Bijbellezer met beide benen op de grond. En alleen met beide benen op de grond kan ik trouw zijn aan de aarde. Zoals Jezus was.
Amen
Ter overdenking: Gezang 841
Wat zijn de goede vruchten die groeien aan de Geest? De liefde en de vreugde, de vrede allermeest, geduld om te verdragen en goedertierenheid, geloof om veel te vragen, te vragen honderduit.
Geloof om veel te geven, te geven honderd-in, wij zullen leren leven van de verwondering. dit leven, deze aarde, de adem in en uit, het is van Gods genade en zijn lankmoedigheid.
En wie zijn ziel niet prijsgeeft maar vasthoudt tot het eind, wie zijn bestaan niet kruisigt – hoezeer hij levend schijnt, hij gaat voorgoed verloren, het leven dat hij koos is tevergeefs geboren en eindigt vruchteloos.
Maar wie zich door de hemel laat helpen uit de droom, die vindt de boom des levens, de messiaanse boom en als hij zich laat enten hier in dit aardse dal, dan rijpt hij in de lente tot hij vrucht dragen zal.
Inzameling
De collecte is vandaag voor het tweede doel van het Veertigdagenproject van onze gezamenlijke diaconieën: de camping Polemonium van Appie Wijma in Opende, een camping voor mensen met een minimum inkomen.
Giften kunt u / kun je overmaken over bankrekening NL60 SNSB 090 18 74 329 op naam van Diaconie Maarland, onder vermelding van “camping”.
Gebed
U danken wij die ons de aarde geeft om te leven en te sterven, om te zoeken en te vinden, U danken wij die ons oog helderder maakt door het licht uit uw bron. Wij vragen U om ons oog te richten op schatten in de hemel, om te zoeken in onszelf, om te kijken naar de ander, om te zien wat de aarde nodig heeft, om te luisteren naar wat U van ons vraagt.
Wij bidden U om ieder die bang is voor ziekte, ieder die getroffen is,
voor ieder die niet meer zichzelf is – dat wij als wereld er samen voor staan. God wij vragen U.
Wij danken U voor de camping van Appie Wijma, dat daar plaats is voor mensen die zich er buiten voelen staan. Wij bidden U dat er meer van dat soort plaatsen mogen zijn, wij bidden u dat ook de kerk zo’n plaats mag zijn. God wij vagen U.
Wij leggen aan U voor, dat wat ons bezighoudt…..
In verbondenheid met de mensen van onze gemeente, met gelovigen van overal bidden wij:
Onze Vader…..
Uitzending en zegen
Je mag deze week ingaan gedragen door de zegen van de Eeuwige God, verwoord door de Ierse reiszegen:
Moge de zon warm schijnen op je gezicht, moge de wind een duwtje in je rug zijn, moge de regen je akkers vruchtbaar maken, moge je altijd de hand van een ander in de jouwe voelen, moge de weg naar het huis van je vrienden nooit te lang zijn, moge God je bewaren in de palm van zijn hand.
Amen
ls je / u wilt reageren naar aanleiding van deze dienst of gewoon in gesprek wilt, mail of bel met ds Tjalling Huisman:
tjhuisman27@gmail.com / 0596 571393
