ORDE VOOR HET MORGENGEBED VAN 29 MAART 2020
IN DE DONATUSKERK IN LEERMENS
Deze dienst is online te beluisteren via: kerkomroep.nl
De Paaskaars brandt
Orgelspel
Klokgelui
Welkom
De tafelkaarsen en het lichtje van de kinderdienst worden aangestoken.
Openingsvers
V: Heer, open mijn lippen.
G: Mijn mond zal zingen van Uw eer.
V: God, kom mij te hulp.
G: Haast U mij te helpen.
ZONDAGMORGEN, gedicht van Ida Gerhardt
Het licht begint te wandelen door het huis
en raakt de dingen aan. Wij eten
ons vroege brood gedoopt in zon.
Je hebt het witte kleed gespreid
en grassen in een glas gezet.
Dit is de dag waarop de arbeid rust.
De handpalm is geopend naar het licht.
Riet en Lyda zingen: Dit is een morgen, Gezang 216
- Dauw op de aarde, zonlicht van boven,
vochtige gaarde, geurig als toen.
Dank voor gewassen, grassen en bomen,
al wie hier wandelt, ziet: het is goed.
- Dag van mijn leven, licht voor mijn ogen,
licht dat ooit speelde waar Eden lag.
Dank elke morgen Gods nieuwe schepping,
dank opgetogen Gods nieuwe dag.
Psalmlezing: Psalm 130
1Een pelgrimslied.
Uit de diepte roep ik tot u, Ene,
2Heer, hoor mijn stem,
wees aandachtig, luister
naar mijn roep om genade.
3Als u de zonden blijft gedenken, Ene,
Heer, wie houdt dan stand?
4Maar bij u is vergeving,
daarom eert men u met ontzag.
5Ik zie uit naar de Ene,
mijn ziel ziet uit naar hem
en verlangt naar zijn woord,
6mijn ziel verlangt naar de Heer,
meer dan wachters naar de morgen,
meer dan wachters uitzien naar de morgen.
7Israël, hoop op de Ene!
Bij de Ene is genade, bij hem
is bevrijding, altijd weer.
8Hij zal Israël bevrijden
uit al zijn zonden.
Riet en Lyda zingen: Psalm 130: 3 en 4
- Gij al Gods bondgenoten,
zie naar zijn toekomst uit!
De Heer is vast besloten
tot goedertierenheid!
Hoor aan de goede tijding:
Hij geeft in zijn geduld
aan Israël bevrijding
van onrecht en van schuld.
Inleiding
Over twee weken is het Pasen!
We lezen vandaag een verhaal dat ook gaat over een soort van opstanding, een vreemd verhaal uit het Johannes evangelie. Over Lazarus die dood is en door Jezus uit de dood wordt teruggeroepen.
In deze bijzondere weken van afzondering en angst, van verbondenheid en niet te dichtbij komen…….weken die zo anders zijn dan anders, lezen we een verhaal waarvan ik denk dat het ooit als troost is opgeschreven. Om de mensen moed in te praten.
Hopelijk geeft het verhaal en de uitleg daarvan ons niet alleen maar een vreemd gevoel, maar iets van die moed en troost waarvoor het verhaal van Lazarus bedoeld is.
Lezing: Johannes 11: 1 – 44
1Er was iemand ziek, een zekere Lazarus uit Betanië, het dorp waar Maria en haar zuster Marta woonden – 2dat was de Maria die Jezus met olie gezalfd heeft en zijn voeten met haar haar heeft afgedroogd; de zieke Lazarus was haar broer. 3De zusters stuurden iemand naar Jezus met de boodschap: ‘Heer, uw vriend is ziek.’
4Toen Jezus dit hoorde zei hij: ‘Deze ziekte loopt niet uit op de dood, maar op de eer van God, zodat de Zoon van God geëerd zal worden.’
5Jezus hield veel van Marta en haar zuster, en van Lazarus. 6Maar toen hij gehoord had dat Lazarus ziek was, bleef hij toch nog twee dagen waar hij was. 7Daarna zei hij tegen zijn leerlingen: ‘Laten we teruggaan naar Judea.’
8‘Maar rabbi,’ protesteerden de leerlingen, ‘de Joden wilden u stenigen, en nu wilt u daar toch weer naartoe?’ 9Jezus zei: ‘Telt een dag niet twaalf uren? Wie overdag loopt, struikelt niet, want hij ziet het licht van deze wereld, 10maar wie ’s nachts loopt, struikelt doordat hij geen licht heeft.’
11Nadat hij dat gezegd had zei hij: ‘Onze vriend Lazarus is ingeslapen, ik ga hem wakker maken.’ 12De leerlingen zeiden: ‘Als hij slaapt, zal hij wel beter worden, Heer.’ 13Zij dachten dat hij het over slapen had, terwijl Jezus bedoelde dat hij gestorven was. 14Toen zei hij hun ronduit: ‘Lazarus is gestorven, 15en om jullie ben ik blij dat ik er niet bij was: nu kunnen jullie tot geloof komen. Laten we dan nu naar hem toe gaan.’ 16Tomas (dat betekent ‘tweeling’) zei tegen de anderen: ‘Laten ook wij maar gaan, om met hem te sterven.’
17Toen Jezus daar aankwam, hoorde hij dat Lazarus al vier dagen in het graf lag. 18Betanië lag dicht bij Jeruzalem, op een afstand van ongeveer vijftien stadie, 19en er waren dan ook veel Joden naar Marta en Maria gekomen om hen te troosten nu hun broer gestorven was.
20Toen Marta hoorde dat Jezus onderweg was ging ze hem tegemoet, terwijl Maria thuisbleef. 21Marta zei tegen Jezus: ‘Als u hier was geweest, Heer, zou mijn broer niet gestorven zijn. 22Maar zelfs nu weet ik dat God u alles zal geven wat u vraagt.’ 23Jezus zei: ‘Je broer zal uit de dood opstaan.’ 24‘Ja,’ zei Marta, ‘ik weet dat hij bij de opstanding op de laatste dag zal opstaan.’ 25Maar Jezus zei: ‘Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft, 26en ieder die leeft en in mij gelooft zal nooit sterven. Geloof je dat?’ 27‘Ja Heer,’ zei ze, ‘ik geloof dat u de messias bent, de Zoon van God die naar de wereld zou komen.’
28Na deze woorden ging ze terug, ze nam haar zuster Maria apart en zei: ‘De meester is er, en hij vraagt naar je.’ 29Zodra Maria dit hoorde ging ze naar Jezus toe, 30die nog niet in het dorp was, maar op de plek waar Marta hem tegemoet was gekomen. 31Toen de Joden die bij haar in huis waren om haar te troosten, Maria zo haastig zagen weggaan, liepen ze achter haar aan, want ze dachten dat ze naar het graf ging om daar te weeklagen.
32Zodra Maria op de plek kwam waar Jezus was en hem zag, viel ze aan zijn voeten neer. Ze zei: ‘Als u hier was geweest, Heer, zou mijn broer niet gestorven zijn!’
33Jezus zag hoe zij en de Joden die bij haar waren weeklaagden, en dat ergerde hem. Diep bewogen 34vroeg hij: ‘Waar hebben jullie hem neergelegd?’ Ze zeiden: ‘Kom maar kijken, Heer.’
35Jezus begon ook te huilen, 36en de Joden zeiden: ‘Wat heeft hij veel van hem gehouden!’ 37Maar er werd ook gezegd: ‘Hij heeft de ogen van een blinde geopend, hij had nu toch ook de dood van Lazarus kunnen voorkomen?’ 38Ook dit ergerde Jezus.
Hij liep naar het graf, een spelonk met een steen voor de opening. 39Hij zei: ‘Haal de steen weg.’ Marta, de zuster van de dode, zei: ‘Maar Heer, de stank! Hij ligt er al vier dagen!’ 40Jezus zei tegen haar: ‘Ik heb je toch gezegd dat je Gods grootheid zult zien als je gelooft?’
41Toen haalden ze de steen weg. Daarop keek hij omhoog en zei: ‘Vader, ik dank u dat u mij hebt verhoord. 42U verhoort mij altijd, dat weet ik, maar ik zeg dit ter wille van al die mensen hier, opdat ze zullen geloven dat u mij gezonden hebt.’
43Daarna riep hij: ‘Lazarus, kom naar buiten!’
44De dode kwam tevoorschijn, zijn handen en voeten in linnen gewikkeld, en zijn gezicht bedekt door een doek.
Jezus zei tegen de omstanders: ‘Maak de doeken los, en laat hem gaan.’
Riet en Lyda zingen: Heer Gij hebt woorden van eeuwig leven
Overdenking
Gemeente van onze Heer, Jezus Christus,
David Bowie heeft met zijn laatste muziekalbum en met zijn musical vlak voor zijn dood de Bijbelse Lazarus weer in de publieke belangstelling gezet. In het liedje Lazarus zingt Bowie dat hij in de hemel is. Dat hij zo vrij is als een vogel, een bluebird, een zangvogel. Mooi beeld natuurlijk voor een zanger.
Zo vrij als een vogel, dat lijkt op het laatste beeld van ons verhaal als Lazarus door Jezus uit het graf wordt geroepen. Hij verschijnt dan met zijn handen en voeten in linnen gewikkeld, zijn gezicht bedekt met een doek – trouwens net als David Bowie in de videoclip bij het lied Lazarus. Jezus zegt dan: maak de doeken los en laat hem gaan. Dus ook de Bijbelse Lazarus wordt vrijgemaakt. Maar dan niet in de hemel als een vogel, maar op aarde als een mens.
Maar waaromdatdan? vroeg iemand mij eens. Tjalling, dat moet jij mij maar eens uitleggen. Als er een hemel is, en het is daar zo mooi als men gelooft – waarom wordt Lazarus daar dan uit teruggehaald? Dat is onbegrijpelijk en het is wreed. Lazarus zat net te genieten van de hemelse vreugden en moet ie weer terug? Leg mij dat maar eens uit.
Je kunt meer vragen stellen bij dit merkwaardige verhaal. Kun je het eigenlijk wel serieus nemen? Alleen de evangelist Johannes heeft het opgeschreven. Het staat bij hem ook nog eens behoorlijk centraal, middenin zijn evangelie.
Maar de andere evangelisten hebben het verhaal niet. Hoe kan dat? Zo’n geweldige gebeurtenis! Daar schrijf je toch over!
Of heeft Johannes het misschien uit zijn duim gezogen?
Ik denk dat ook voor dit verhaal geldt wat voor zovele Bijbel verhalen opgaat: Lees maar, er staat niet wat er staat! Het is een verhaal met een betekenis, een bedoeling.
Dat heeft David Bowie in ieder geval goed begrepen.
Wat opvalt is dat er veel dood in het verhaal voorkomt. Wat dat betreft lijkt het wel op onze kranten en nieuwsupdates met al zijn Coronadoden.
Natuurlijk gaat het over de dood van Lazarus. Maar ook de leerlingen van Jezus hebben het over de dood. Als ze horen dat Jezus tot vlakbij Jeruzalem wil gaan reizen, zeggen ze: onze tegenstanders zullen ons daar stenigen. Dat is een terechte angst, want die dreiging is er al een paar keer geweest. Thomas zegt dan: oké, we gaan wel mee, om met Jezus samen te sterven.
Maar de dood komt ook al voorbij aan begin van het verhaal, nog voor Lazarus gestorven is. In het tweede vers wordt verteld over Maria, de zus van Martha en Lazarus, die Jezus met olie gezalfd heeft en zijn voeten met haar haar heeft afgedroogd. Na die zalving zegt Jezus: Ze doet dit voor de dag van mijn begrafenis.
Het merkwaardige is, dat het evangelie dit verhaal pas in het hoofdstuk hierna vertelt. Toch haalt Johannes het hier al aan. Zo legt hij een verband tussen het sterven van Lazarus en dat van Jezus.
Jezus gebruikt nogal dubieuze taal als hij zijn leerlingen vertelt dat Lazarus dood is: Onze vriend Lazarus is ingeslapen, ik ga hem wakker maken. Dat is een eufemisme, je zegt iets met andere woorden om het niet zo hard te laten aankomen.
Ik heb geleerd dat je zoiets nooit tegen kinderen moet zeggen, de dood benoemen als slaap. Want als ze merken dat degene die de doodsslaap is ingegaan nooit meer wakker wordt, durven ze zelf niet meer te gaan slapen.
Maar ja, slapen heeft net als dood te maken met overgave. In de Griekse godenwereld zijn Thanatos en Hypnos, dood en slaap, tweelingbroers.
De leerlingen van Jezus, ze zijn als kinderen: o, slaapt Lazarus alleen maar, dan zal hij wel weer beter worden. Jezus moet ze uit de droom helpen: Lazarus is dood. En om jullie ben ik blij dat ik er niet bij was, nu kunnen jullie tot geloof komen.
De Jezus van Johannes lijkt wel God die op aarde rondwandelt, zo superieur lijkt hij! Hij speelt, hij lijkt een spel te spelen met zijn leerlingen door twee dagen te blijven waar hij is. Hij weet dat Lazarus erg ziek is, maar toch gaat hij niet naar hem toe. Als Lazarus dood is, praat hij over de dood alsof het een slaapje is. Zijn leerlingen wil hij daarmee iets leren.
Tegen Martha zegt hij even later: ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft.
En ook dan maakt Jezus geen haast om bij Lazarus te komen. Jezus wacht op de plaats waar Martha hem ontmoet heeft tot ook Maria naar hem toe is gekomen.
De Jezus van Johannes lijkt wel boven het gewone aardse leven te zweven – niet geplaagd door onzekerheid, angst en andere emoties.
Maar dat lijkt maar zo.
Want juist in dit verhaal, komen de emoties bij Jezus los. Als Maria bij Jezus aankomt, gevolgd door weeklagende dorpsgenoten komt er woede in hem.
Waarom wordt hij boos? Is het omdat hij dat geweeklaag niet op z’n plaats vindt, hij is toch de opstanding en het leven! Waarom dan jammeren?
Of is het boosheid om de dood en het verdriet en de onzekerheid die de dood zaait?
Even later zal er nog een keer woede in Jezus komen. Dat is als de dorpelingen zeggen: Hij heeft de ogen van een blinde geopend, hij had nu toch ook de dood van Lazarus kunnen voorkomen?
Waarom wordt hij dan weer boos? Is het omdat de mensen zijn kracht in twijfel trekken?
Of is het weer vanwege de macht van ziekte en dood over het leven van mensen?
Als zijn boosheid zou komen omdat Jezus beledigd is omdat ze twijfelen aan zijn krachten, dan wordt Jezus een soort superman. Zo’n stripheld die alles kan. Vaak twijfelen de mensen of hij het wel zal redden, maar altijd slaagt hij erin de boel recht te zetten. Superman!
Maar zo’n superman zou ongetwijfeld in staat zijn om tegen het einde van het verhaal de steen van de grafspelonk weg te wentelen. Jezus niet, hij laat dat karwei over aan anderen die sterker zijn.
Opvallend zijn die emoties: de boosheid, maar ook bijna meteen de verwarring.
Alles in Jezus raakt in verwarring, hij is diepbewogen. Het lijkt wel alsof hij uit het veld geslagen is. Dat gevoel zullen velen herkennen in deze onzekere tijden, waarin je je behoorlijk ontregeld kunt voelen.
Maar niet alleen verwarring en boosheid, ook tranen. Het wordt het kortste vers van de Bijbel genoemd: Jezus huilde.
Dat is op het moment dat hij naar het graf van Lazarus wordt gebracht, dan begint Jezus te huilen.
Alle superioriteit, die Jezus in het Johannes evangelie lijkt te hebben, is weg. Jezus huilt.
Is dat uit een protest tegen de dood? Net zoals de bekende tv persoonlijkheid en oud-voetballer Jan Mulder dat doet. Hij schreef een manifest tegen de dood; omdat doodgaan en gescheiden worden van je geliefden, dat is onverteerbaar.
Of hebben Jezus tranen te maken met de dood van Lazarus? Lazarus is zijn vriend, dat staat een paar keer in het verhaal. Is Jezus verdrietig omdat zijn vriend dood is?
Beide, de onverteerbaarheid van de dood en de dood van een geliefde; beide spelen een rol. De tranen van Jezus laten zien dat het hem kan schelen, Jezus is niet onverschillig om de dood van zijn vriend.
En in het Johannes evangelie is het duidelijk: zoals Jezus is – zo is God; en zoals God is – zo is Jezus. De dood van de mensen, van concrete mensen kan God schelen, God is verschillig. Bewogen is God om Lazarus, bewogen is God om ieder mens.
De naam van Lazarus klinkt hoopvol, het betekent: God helpt. Mooi gezegd, maar kijk eens om je heen: iedereen gaat dood en velen nog voor ze hun leven hebben kunnen leven. Waar is God in deze Corona tijden?
Eerlijk gezegd kan ik mij meer voorstellen bij de naam van het dorp waar de zussen met hun broer wonen. Betanië, dat betekent ‘huis van de arme’. Wij leven eerder in het huis van de arme en hulpeloze wiens levensweg onafwendbaar doodlopend is.
Jezus laat die Lazarus ook maar liggen, vier dagen. Vier dagen lang. Dat is langer dan: op de derde dag opgestaan van de doden. Het is veel langer dan de hoop het uithoudt.
Ik denk dat dit verhaal door de evangelieschrijver wordt verteld, omdat de gemeente waarin hij leeft de hoop verliest. De tijden zijn niet gemakkelijk voor de kleine groep ‘mensen van de weg’, voor wie het evangelie in eerste instantie werd opgeschreven. En de opstanding van Jezus is ver weg, jaren jaren geleden. De wanhoop slaat toe.
Dit verhaal wil de gemeente moed geven: ook al duurt het langer – ook als het langer duurt dan ‘op de derde dag’ – wanhoop niet! God is om ons bewogen.
God is om ons bewogen.
Dat gaat niet in de eerste plaats om een plekje in de hemel. Het gaat om mensen op aarde. Het gaat niet om een geestelijk lichaam, wat dat betreft is dit verhaal ook een sneer naar hen die in de tijd van het evangelie alles over de geestelijke boeg gooiden.
Het gaat om mensen op aarde, hun leven heeft voor God eeuwigheidswaarde.
Het verhaal wil ook ons moed geven. God is om ons bewogen!
En het verhaal wil ons oproepen, zoals Lazarus uit zijn graf: kom tevoorschijn, laat de banden die je binden aan wat dan ook – laat die losmaken. Sta op en leef!
Misschien niet vrij als een vogel aan de hemel, maar wel vrij om als een vogel op aarde er voor elkaar te zijn.
Amen
Orgelspel rond Gezang 608, De steppe zal bloeien
Tjalling leest het derde couplet
De dode zal leven,
de dode zal horen: nu leven.
Ten einde gegaan
en onder stenen bedolven
dode, dode, sta op,
het licht van de morgen.
Een hand zal ons wenken
een stem zal ons roepen: Ik open
hemel en aarde en afgrond.
En wij zullen horen
en wij zullen opstaan
en lachen en juichen en leven.
Orgelspel rond Gezang 608, De steppe zal bloeien
Collecte-aankondiging
De collecte is vandaag voor het tweede doel van het Veertigdagenproject van onze gezamenlijke diaconieën: de camping Polemonium van Appie Wijma in Opende, een camping voor mensen met een minimum inkomen.
Giften kunt u / kun je overmaken over bankrekening NL60 SNSB 090 18 74 329 op naam van Diaconie Maarland, onder vermelding van “camping”. Zie voor het rekeningnummer ook, de website of voorin het kerkblad.
Gebeden:
Dankzeggingen en voorbeden
U danken wij die leven geeft,
ook door de dood heen,
die ons in al ons wanhopen
hoop geeft dat het leven in uw ogen
te kostbaar is om zomaar te laten verlopen.
Wij bidden U, sterk ons in dit vertrouwen,
God wij vragen U
Hoor ons gebed
Wij bidden U voor mensen op de vlucht,
die niet meer terug kunnen en niet meer verder,
dat zij een plaats vinden om te blijven.
God wij vragen U
Hoor ons gebed
Om wijsheid voor de leiders van de wereld
dat zij niet aan hun eigen positie denken,
maar aan hen die niet voor zichzelf kunnen opkomen
God wij vragen U
Hoor ons gebed
Voor de ouderen en allen die afgesloten zitten,
verstoken van aandacht, verstoken van aanraking
dat wij hen niet vergeten
God wij vragen U
Hoor ons gebed
Wij bidden om een lange adem en moed
voor wie werken in verpleeg- en ziekenhuizen,
dat het helpen hen tot vreugde mag zijn.
God wij vragen U
Hoor ons gebed
Wij bidden U voor die man of vrouw, dat kind
-in onze straat, in onze buurt of ver weg
van wie wij weten of vermoeden dat zij het moeilijk hebben
God wij vragen U
Hoor ons gebed
In stilte leggen wij aan U voor,
dat wat U allang van ons weet,
maar we zeggen het U toch graag
…………..stilte………….
God wij vragen U
Hoor ons gebed
Samen bidden wij:
G: Onze Vader in de hemel,
laat Uw naam geheiligd worden,
laat Uw koninkrijk komen
en Uw wil gedaan worden
op aarde zoals in de hemel.
Geef ons vandaag het brood
dat wij nodig hebben.
Vergeef ons onze schulden,
zoals ook wij hebben vergeven
wie ons iets schuldig was.
En breng ons niet in beproeving
maar red ons uit de greep van het kwaad.
Want aan U behoort het koningschap,
de macht en de majesteit
tot in eeuwigheid.
Amen.
Riet en Lyda zingen: Gezang 556, Alles wat over ons geschreven is
- Gods schepping die voor ons gesloten bleef
ontsluit Gij weer, Gij opent onze harten,
die zoon van David zijt en man van smarte,
koning der Joden die de dood verdreef.
- Jezus de haard van uw aanwezigheid
zal in ons hart een vreugdevuur ontsteken.
Gij gaat vooraan, Gij zult ons niet ontbreken,
Gij hogepriester in der eeuwigheid.
- Gij onderhoudt de vlam van ons bestaan,
aan U, o Heer ontleent het brood zijn leven,
ons is een lofzang in de mond gegeven,
sinds Gij de weg van ’t offer zijt gegaan.
- Dit is uw opgang naar Jeruzalem
waar Gij uw vrede stelt voor onze ogen,
vrede aan allen die uw naam verhogen:
heden hosanna, morgen kruisig Hem!
Uitzending en zegen
Waar je ook bent,
of je nu in isolatie zit of kunt gaan waar je wilt,
ontvang de zegen van de Eeuwige,
laat je dragen door die zegen en draag die zegen uit:
de zegen van God, die ons aanneemt
zoals een moeder haar kind,
van Jezus die trouw blijft
op leven en dood verbonden,
van de Geest die liefde ademt
voor vriend en vijand.
Moge de Eeuwige ons zo nabij zijn
en zegenen
G: Amen, amen, amen
