Starten op open monumentendag
Dit jaar valt de Startzondag op open monumentendag. En daar doen wij niets mee. Het thema is het nieuwe liedboek en dat heeft daar niet mee van doen. Bij monumenten gaat het vooral om gebouwen. We kunnen dan denken aan die prachtige kerkgebouwen die hier in de provincie nog veel staan. Daar hadden wij wat mee moeten doen. Want dat zijn toch de monumenten die wij hebben, dat is toch wat wij hebben gekregen uit de handen van generaties die ons zijn voorgegaan?
Diverse kerkgebouwen staan ook op werelderfgoedlijst van Unesco. Dat bevestigt hoe belangrijk kerkgebouwen als monument kunnen zijn. De Groningse kerken staan er dan nog wel niet op, maar dat doet aan hun belang niets af. Ze zijn en blijven een indrukwekkend cultureel fenomeen.
Nu is er tegenwoordig nog een werelderfgoedlijst. Hij is jonger dan de eerste. Dat is de Lijst van meesterwerken van het orale en immateriële erfgoed van de mensheid. Daarin staan allemaal tradities. Bijvoorbeeld de isopolyfone volksmuziek uit Albanië, die bovenaan de alfabetische lijst staat. Toevallig, dat is muziek! Daar draait het ook om op de Startzondag. Het nieuwe liedboek. Ligt daar geen verbinding?
Het liedboek is dan wel nieuw, maar er staat ook veel ouds in. Wat dachten we van de psalmen. Het hele Geneefse psalter staat erin. Dat is samengesteld tussen 15411562. Die psalmen vormden sinds ruwweg 1600 (1594?) een belangrijk deel van de erediensten in die oude Groningse kerken. En op de orgels in de kerken is eeuwenlang op vele manieren op de psalmen gevarieerd. Groningen liep in de 17e eeuw voorop met het gebruik van het orgel als instrument om de gemeentezang te begeleiden. Daarvoor werd er al op de psalmen geïmproviseerd in grote variatie en stijlen. En de psalmen zijn niet alleen beperkt gebleven tot de kerk maar ook thuis en op allerlei plekken zijn ze gezongen en hebben ze tot de harten gesproken. Persoonlijk vind ik dat onze protestantse psalmencultuur wel op die wereldlijst van het immateriële cultuur mag staan. Het is dan wel niet specifiek Nederlands, maar het heeft in Nederland wel heel veel betekend.
Het eeuwenoude psalmenerfgoed rust op nog veel ouder erfgoed. Namelijk het erfgoed van het geloof in Jezus, gevoed door het woord van profeten en apostelen in de Bijbel en dat al duizenden jaren meegaat. Dat is het wezenlijke erfgoed waar het om gaat in de kerk.
Op dat fundament rusten ook de nieuwe liederen in het liedboek. Het is goed, noodzakelijk zelfs om onze traditie te vernieuwen en nieuwe mogelijkheden te verkennen. In deze tijden vol verandering moet aansluiting bij de huidige cultuur bewaard blijven. Maar laten we onze oude eerbiedwaardige tradities niet vergeten en die koesteren. Dat is het oude Geneefse psalter waard.
Psalm 78:2 (lied 78 in het nieuwe liedboek)
ds. Marco Roepers
