Troost als licht in donkere tijden
ds. Pier Prins
Heel wat jaren was ik naast mijn werk als predikant in een gemeente, werkzaam als geestelijk verzorger in een ziekenhuis in Zuid-Limburg. Het voeren van gesprekken met patiënten was het belangrijkste onderdeel van mijn taak. Aan hen stelde ik wel eens de vraag wie of wat geeft je troost en vertrouwen in wat je doormaakt?
Vaak kreeg ik als antwoord terug: mijn vrouw, die alles voor me doet en elke dag op bezoek komt. Of mijn man, die altijd voor me klaarstaat. Als ik die niet had….? Of mijn kinderen, die met me meeleven. Of vrienden die me kaarten en berichten sturen. Familie en vrienden zijn dus heel belangrijk als het gaat om troost en steun.
Andere reacties waren: ik vind troost in het lezen van een goed boek of in het beluisteren van mooie muziek. Weer anderen lieten weten troost te vinden en te zoeken bij God of bij Maria of in Bijbelverhalen. En sommigen waren ontroerd als ze lieten weten dat iemand een kaarsje voor hen opstak of voor hen bad.
Troost verbinden we vrijwel altijd met situaties van zorgen en ziekte, van verdrukking en uitzichtloosheid. Als je troost nodig hebt, dan is er meestal iets met je aan de hand.
In ons leven proberen we zo lang mogelijk overeind en onafhankelijk te blijven. Zelfredzaam te zijn. En toch, hoe sterk we ook willen zijn, niemand ontkomt eraan dat soms de grond onder je voeten afbrokkelt. Dat je krachten kunnen afnemen. Je gezondheid minder kan worden. Vrienden je kunnen laten zitten. Rijkdom toch geen werkelijke bron van geluk blijkt te zijn. Op zo’n moment ontdek je dan dat er in deze wereld veel onzeker is en je op jezelf teruggeworpen wordt. Juist dan ben je aangewezen op troost en nabijheid.
Waar halen mensen in moeilijke situaties moed en troost vandaan? Op die vraag probeerde de Canadese wetenschapper en politicus Michael Ignatieff antwoorden te vinden. In zijn boek Troost. Als licht in donkere dagen (verschenen in 2021) gaat hij te rade bij schrijvers, filosofen, musici, kunstenaars en schilders uit het verleden. Hij schetst hun achtergronden en levensloop en vertelt hoe zij standhielden en hoe hun levensverhalen ons kunnen inspireren.
In een interview zegt Ignatieff: “Eén van mijn grootste ontdekkingen tijdens het schrijven is dat we uiteindelijk niet worden getroost en geïnspireerd door theorieën maar door mensen: door hun aanwezigheid, wijsheid en doorzettingskracht”.
Troost begint altijd met de ander opmerken in diens verdriet en verlies. De ander die een geliefde verloren heeft, ziek geworden is, het werk niet meer kan doen, niet meer thuis kan wonen. De Oekraïense familie die hals over de kop moest vluchten. Of Nederlandse gezinnen die door de stijgende kosten het hoofd amper meer boven water kunnen houden.
Troost is proberen met de ander te zoeken naar een manier om verder te gaan. En om iets van vertrouwen terug te vinden. Troost houdt in dat je niet alleen staat in wat je doormaakt.
Troosten is niet in de eerste plaats oplossingen aandragen. Want je kunt vaak onmogelijk de problemen oplossen. Maar troost is wel meeleven. Door hartelijke aandacht, door woorden die gezegd worden maar ook door stilte. Troost kan zorgen voor een gevoel van veiligheid en geborgenheid.
Troost is dan ook echt iets wat in de kerk thuishoort. Door er te zijn én te blijven voor de naaste in goede en in kwade dagen. Door belangstelling te tonen. En naar elkaar te vragen.
Voor de apostel Paulus is duidelijk dat God bron en basis is van alle troost. En dat vanuit God de troost zich verspreidt naar mensen. Of zoals Paulus het zelf in zijn brief aan de Korintiërs verwoordt: “Geprezen zij de God en Vader van onze Heer Jezus Christus, de Vader die zich over ons ontfermt, de God die ons altijd troost en ons in al onze ellende moed geeft, zodat wij door de troost die wij zelf van God ontvangen, anderen in al hun ellende moed kunnen geven” (II Korintiërs 1: 5). Troost als licht in donkere tijden!
