OVERDENKING UITSLUITEN OF OMHELZEN
DOOR WIETSE BOUWMAN
Wie zich opsluit in zijn eigen overtuiging, sluit een ander uit.
Wie zich openstelt, maakt ruimte om voor elkaar van betekenis te zijn.
Voor de Kroatische theoloog Miroslav Volf was de Balkanoorlog aanleiding om een boek te schrijven over verzoening. De levenshouding die hiervoor nodig is, is ook de basis om met elkaar te kunnen samenwerken.
WIE IS Miroslav Volf ?
Miroslav Volf is geboren in 1956 in Kroatië, op dat moment een onderdeel van de socialistische Federale Republiek Joegoslavië. Op zijn 5de verhuist hij met zijn ouders naar Servië.
Dat betekent voor Volf leven in de marge, want religieus vormen rooms-katholieken en Servisch-orthodoxen een behoorlijke meerderheid en protestanten zijn daarbij vergeleken maar een kleine groep. Maar ook een politieke marge, omdat predikanten met een land met marxistische ideologie met argusogen worden bekeken. Geloven is daardoor geen vrijblijvende bezigheid.
Het is daardoor voor Volf een hele zoektocht om het geloof te doordenken en er woorden aan te geven. Hij heeft vooral meegekregen van zijn ouders, dat de basis voor geloven eerst en vooral te vinden is in een God die liefde is. Het is deze ervaring die hem kleuren, een theologie vanuit de marge en juist van daaruit woorden vinden die verbinden en helen.
WAT ZEGT MEN OVER MIROSLAV VOLF
Hij wordt vaak omschreven als een theologische bruggenbouwer, een verbinder pur sang. Wat hij meegeeft zijn diepgewortelde levenslessen die ons als mens en als gemeenschap vaak kunnen helpen dicht bij elkaar en bij ons zelf te komen.
WAT KUNNEN WE IN DE PLAATSELIJKE GEMEENTEN IN NEDERLAND MET ZIJN GEDACHTEGOED.
De situatie van de kerk in Nederland is een heel andere dan de context waarin Miroslav Volf opgroeide. Toch kunnen de ontdekkingen die Volf heeft meegenomen in zijn theologie ook voor de kerk in Nederland zeer relevant zijn. Ik heb deze overdenking gedeeltelijk overgenomen uit het blad protestant, waarin het gaat over samenwerken. Wie samenwerkt, is daarin altijd als individu betrokken. Of het nu onderlinge samenwerking in je eigen gemeente betreft of samenwerken tussen gemeenten, of met partners in de wijk: het gebeurt door mensen, individuen, die zelf kiezen hoe ze zich in een ( poging tot) samenwerken/samengaan opstellen. En dat is waar het denken van Volf van betekenis kan zijn. Ten diepste, stelt Volf, begint het namelijk bij het individu, bij onszelf.
Wie in staat is het gebrek, in zichzelf te erkennen en daar de verandering zoekt, die zal in staat zijn op een liefdevolle manier tot de ander te verhouden. Het begint in de woorden van Volf, met de vraag, wie we zelf moeten zijn om in harmonie met de ander te leven. Dat kan betekenen dat we iets van ons zelf moeten inleveren, ons kleiner moeten maken dan we misschien willen. Misschien ook wel kleiner dan we zouden willen t.o.v. de ander met wie we samenwerken/samengaan.
Wanneer Volf spreekt over het omhelzen van de ander, verwijst hij naar Lucas 15. De vader wordt in dat verhaal opeens de vader van een verloren zoon, een zoon met krassen in zijn leven, en wie heeft dat niet. Het is niet langer het perfecte plaatje. Maar in plaats van afstand te nemen en zich onbewogen te laten, verbindt de vader zich opnieuw aan zijn zoon.
Een nieuw begin voor beiden, dat zonder die overgave van de vader niet mogelijk was geweest. En dat is waar samenwerken/samengaan op het meest wezenlijke niveau begint, overgave en liefde tot de naaste, wie dat ook mag zijn.
Meer dan een methode of werkwijze die ons technisch helpt ons tot elkaar te verhouden, is samenwerken/samengaan allereerst een vraag aan ons zelf. Wat mag het mij kosten en waar kan en wil ik veranderen om daadwerkelijk tot een ontmoeting met de ander te komen?
Ik wens iedereen en onze gemeenten veel samenwerkingen en ontmoetingen met de ander en bedenk daarbij, dat het veelal niet om ons zelf gaat.
