Schepping
Voor velen is de tijd van vakantie weer voorbij. Vaak wordt in die tijd nog meer dan in het gewone leven, genoten van de wonderen der schepping. Of dit nu is in verre oorden of dicht bij huis. Wat kan er een rust en vrede uitgaan van zo’n karakteristiek wierdedorpje in ons wijde Groninger land beschenen door de middagzon. “Nu is het stil geworden zoals een zomer om de dorpen bloeit” ( Gerrit Achterberg). In de natuur hebben sommigen ook een ervaring van iets goddelijks, een besef dat er iets groter is dan ons eigen bestaan. Misschien is het ook de stilte en het weg zijn uit een vaak jachtig leven dat mensen meer ontvankelijk maakt voor het spirituele en is er ruimte na te denken over diepe levensvragen. In zijn zonnelied looft en dankt Franciscus God voor de schepping aan de hand van vier natuurverschijnselen n.l. Wind, Water, Aarde en Vuur. Deze elementen spelen ook een belangrijke rol in de bijbel en het geloof. Als meditatie heb ik over ieder van deze enkele gedachten geschreven met daarbij een aansprekend lied uit het liedboek.
Wind.
Geloofd zij God om broeder wind, zegt Franciscus. De wind, je weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heengaat, maar je hoort zijn geluid. Je hoort het ruisen van de bladeren in de avondwind, het suizen van een zachte stilte en soms de storm die loeit om het huis. En op het platteland van Groningen weet niemand beter dan een fietser wat tegenwind betekent. Een leven zonder wind is doods. We moeten naar buiten daar waait de wind, ook de wind van de geest. Want in het hebreeuws wordt wind vertaald met het woord ruach dat ook geest betekent. In de vertaling van de bijbel in gewone taal staat in Gen. 1:1 :“En er waaide een hevige wind over het water” en niet zoals ons vertrouwder in de oren klinkt: “En de Geest Gods zweefde over de wateren”. Beide vertalingen zijn uit het Hebreeuws correct weergegeven. De geest van God die ook waait als een wind, die ons leidt en inspireert. Die ons in beweging houdt en ons een steun geeft in de rug als het tegenzit. De geest van God die zich niet laat vangen door mensen maar zoals Jezus zegt in het evangelie van Johannes, die waait waarheen hij wil.
In stilte werkt de geest van God,
stuwt voort met vaste krachten,
een wijze moeder die ons hoedt,
een bron van goede machten.
Zij geeft ons moed om door te gaan,
doet mensen weer elkaar verstaan,
omgeeft ons als een mantel
Water,
je hebt geen smaak, geen klank en geen geur. Men kan je niet beschrijven, men geniet alleen van je, zonder je te kennen. Je bent niet iets wat nodig is voor het leven, je bent het leven zelf”. Mocht er ooit een andere planeet worden ontdekt waar leven is dan moet er water zijn. Zonder water geen leven.
In de bijbel heeft water vaak een negatieve klank en is het een symbool van ondergang en dood. De zee wordt als een bedreiging gezien. Jona wordt overboord gegooid, de zondvloed verzwelgt alles. En ook vandaag aan de dag weten we maar al te goed dat de zee meedogenloos te keer kan gaan. Maar er is ook de zee waar mensen steeds weer terugkeren. Die een gevoel van rust en ruimte biedt en nooit verveelt. Er zijn mensen, misschien u ook wel, die uren over de zee uitkijken en genieten van het spel der golven. De zee inspireert hen om af te dalen in hun eigen innerlijk en hun gedachten de vrije loop te laten. In de bijbel staat het water ook symbool voor het toekomstig rijk van God en voor het levende water, het Woord van God. Levend water, altijd in beweging altijd anders, geestrijk, niet gehinderd door dogma’s of dode letters. In het bekende verhaal van de Samaritaanse vrouw gaat het ook over het levende water dat gaat stromen, dat beweging brengt in vaststaand denken. Dat mensen grenzen doet overschrijden. Johannes de Doper doopt mensen in de Jordaan en wekt hen tot een nieuw leven. Er is bij God altijd een nieuw begin, een nieuwe kans.
Onderstaand lied verwijst naar de 3e scheppingsdag.
Lied 356
O God die uit het water
in het begin
de aarde hebt geroepen
de grote toekomst in.
Aarde.
Franciscus noemt haar moeder aarde die voedt en troost en bloemen en vruchten geeft zonder tal. Hier op het platteland van Groningen met z’n vruchtbare klei vinden we dit haast vanzelfsprekend. Totale misoogsten door overstromingen of droogte komen hier niet voor. Maar er zijn ook streken zoals in Afrika waar mensen met harde lichamelijk arbeid er nauwelijks in slagen om wat schamele vruchten te oogsten. Aarde dat is ook de grond onder je voeten. Kus de grond, zei iemand eens, en ga op je rug liggen, volg de wolken in het oneindige blauw en laat de vrede Gods in je neerdalen. Aarde en hemel komen dan bij elkaar. Natuur kan een godservaring zijn.
De gaven der aarde moeten worden verdeeld en daar lijkt het in de wereld totaal niet op. Het rijke westen slokt het grootste deel op. Een bekende uitspraak van Gandhi is: ‘De aarde biedt genoeg voort ieders behoefte maar niet voor ieders hebzucht’. Daar zouden de leiders der wereld meer bij stil moeten staan. Anders wordt de aarde leeggeroofd en is het onheil niet te overzien. De aarde moet worden beschermd voor vernieling en uitbuiting maar nog altijd heeft de economie het laatste woord en zijn politieke partijen bang hun aanhang te verliezen als ze oproepen tot versobering. Het is schandalig zoveel kostbaar voedsel wordt verspild en klakkeloos wordt weggegooid door ons als verwende consumenten.
Gods goede schepping is in mensenhanden gelegd om te beschermen en te bewaren. zoals het volgende lied zegt..
Lied 718
God die leven hebt gegeven in der aarde schoot,
alle vrucht der velden moeten we u vergelden dank voor ’t dagelijks brood.
Niet voor schuren, die niet duren,
gaf Gij vruchtbaarheid, maar opdat uw aarde,
in uw goede gaarde, niemand honger lijdt.
Vuur.
Vuur is volgens een mythe ooit gestolen van de hemel. Vuur geeft licht en warmte. Het grillige spel van de vlammen bij een kampvuur is fascinerend. Vuur is ook de gouden gloed van de zon die door zijn stralen de nacht verdrijft. In zijn zonnelied roemt Franciscus de zon als de glans die straalt van Gods aangezicht. Gods vriendelijk aangezicht geeft vrolijkheid en licht, zegt een psalmvers. De zon die, zoals Jezus zegt, geen onderscheid maakt en op gaat over kwaden en goeden. In wolk en vuur ging de Eeuwige zijn volk voor op weg naar het beloofde land. Wolk en vuur, symbolen van de Eeuwige, de altijd Aanwezige. De Heer doe zijn aangezicht over u lichten, woorden uit de Aäronitische zegen die over ons worden uitgesproken aan het einde van de kerkdienst. Licht uit God geboren dat ons groet als de dageraad en de duisternis verlicht.
Lied 600
Licht, geschapen, uitgesproken,
licht, dat straalt van Gods gelaat,
licht uit licht, uit God geboren,
groet ons als de dageraad.
Met Franciscus zeggen wij: “Geloofd zij God, om broeder wind, om zuster water, om broeder vuur en moeder aarde. Wij willen nederig en klein, de dienaars van uw grootheid zijn.”
Als afsluiting lied 216 dat we zongen in de dienst op 21 augustus jl.
Dag van mijn leven, licht voor mijn ogen,
licht dat ooit speelde waar Eden lag.
Dank elke morgen Gods nieuwe schepping,
dank opgetogen Gods nieuwe dag.
Bertus Huizing
