Missionaire gemeente zijn is een uitdrukking, die je de afgelopen jaren vaak hebt kunnen horen in de Protestantse kerk. Er waren missionaire rondes waarin predikanten en gemeentes gevraagd werd om na te denken over hoe zij naar buiten treden. Wat betekent je kerkzijn voor de stad of het dorp waar je woont? Wat betekent het evangelie voor jezelf en voor de ander?
Er zijn steeds meer zogenaamde pioniersplekken, initiatieven binnen de Protestantse kerk die gericht zijn om met mensen buiten de kerk over geloof in gesprek te komen. Dat kan variëren van een speciale ontmoetingsplek voor twintigers tot een nieuwe gemeente in een stadswijk waar de kerk verdwenen was.
Sake Stoppels en Nynke DijkstraAlgra hebben nu een boek geschreven rond zeven thema’s die te maken hebben met missionair kerkzijn.
Het hart van de kerk is Jezus. Maar, zo citeren de schrijvers hoogleraar Henk de Roest: Christenen “hebben” Jezus niet. Hij blijft voor hen een bekende die hun telkens weer vreemd is. Dat vind ik een mooi uitgangspunt, het bevrijdt van de gedachte dat jij het de ander wel even gaat vertellen. Jezus kan je juist ook tegemoet komen in een ander.
Dat niet iedereen op de hoogte is van het gegeven dat Jezus het hart van de kerk is, was voor mij een eyeopener. Een groep Amsterdamse jongeren adviseerde de Amsterdamse kerk om eens iets met Jezus te doen, die vonden ze wel oké maar met de kerk konden ze niet zoveel. Ze hadden er geen idee van dat de kerk iets met Jezus te maken heeft. Blijkbaar was daar niet veel van te merken.
Een ander thema in het boek is wat provocerend ‘zieltjes winnen’ genoemd. Het grappige is dat dat thema – dat bij velen weerzin oproept – breed gedeeld wordt door hoogleraren van de Protestantse tot de Katholieke kerk. De bekende Rooms Katholieke hoogleraar Erik Borgman schrijft dat hij zich er niet heel gemakkelijk over voelt, maar: ‘we mogen de zielen van tijdgenoten niet aan zichzelf overlaten.’ Het mooie is dat ook hij het wederzijdse hiervan erkent: het is een wederzijds gebeuren. Dit thema roept natuurlijk allereerst de vraag op wat het evangelie met jouw eigen ziel doet. Wat betekent geloven voor jou?
Er zijn kerkelijke gemeentes die zich presenteren op zogenaamde spirituele beurzen. Over het algemeen zijn dat gelegenheden waar het gaat over het paranormale, over tarotkaarten, astrologie en noem maar op. Deze gemeentes vinden dat zij op zo’n beurs ook wat te bieden hebben. Naar aanleiding hiervan werpen de schrijvers een interessante vraag op: stel dat je als gemeente op zo’n beurs staat, wat presenteer je daar dan? Wat kan de kerk bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen? Wat kan de kerk bijdragen aan gemeenschapsvorming en wat aan de bezinning op maatschappelijke vraagstukken?
Deze vraag sluit aan bij een waarneming van hoogleraar Henk de Roest. Hij ontdekte hoe belangrijk in populaire tijdschriften als Libelle, Happinez, Margriet het thema ‘groei in mens zijn’ is. Hij merkt op dat het in het evangelie vaak gaat over je menszijn en de mogelijke groei daarin. Maar toch zoeken de mensen met hun vraag niet bij de kerk. Hoe komt dat? Is de p.r. van de kerk slecht? Of is groei toch uiteindelijk niet echt een thema in de kerk?
Het roept de vraag op naar hoe je je als kerk profileert. Andersom gezegd: wat voor indruk maak je als gemeente op mensen buiten die gemeente?
Sommige gemeenten hebben op hun website een icoontje, met bijschrift: wat we u /jou te bieden hebben. Het is bedoeld als een uitnodiging aan mensen om mee te doen.
De kerk heeft de afgelopen decennia veel macht verloren, ze raakt steeds meer in de marge. Maar wat een verlies lijkt, zou wel eens een grote winst kunnen zijn. Macht kun je maar al te gemakkelijk misbruiken. Bovendien is de kerk ook ooit begonnen als een beweging in de marge.
Die plaats nodigt de kerk uit tot bescheidenheid en samenwerking met anderen, binnen en buiten de kerken. Dat ook de rol van de predikant daarmee sterk aan het veranderen is, is het thema van het laatste hoofdstuk. Interessant om te lezen!
Uitgeverij Boekencentrum, 2017, Nynke DijkstraAlgra & Sake Stoppels, Back to basics, zeven cruciale vragen rond missionair kerkzijn,
ds Tjalling Huisman
